Odsłonięcie Pomnika Marszałka Józefa Piłsudskiego w Hajnówce

Miasto Hajnówka z dniem 19 listopada 2023r. wzbogaciło się o nowy symbol niepodległości – pomnik wielkiego wodza Marszałka Józefa Piłsudskiego. Jest to inicjatywa Fundacji Ekologicznego Forum Młodzieży, która wspólnie z Urzędem Miasta Hajnówka oraz Społecznym Komitetem Budowy Pomnika Marszałka Józefa Piłsudskiego doprowadziły do niedzielnego spotkania na parkingu przed Urzędem Miasta Hajnówka. Na ten ważny moment w historii miasta przybyło wielu znaczących gości: Michał Wiśniewski - Wiceminister Obrony Narodowej, Maciej Żywno - Wicemarszałek Senatu RP, Bohdan Paszkowski - Wojewoda Podlaski, Marek Malinowski - Wicemarszałek Wojewodztwa Podlaskiego, posłowie i senatorowie oraz przedstawiciele służb mundurowych. Uroczystej rangi dodała obecność Kompanii Honorowej 18 Białostockiego Pułku Rozpoznawczego, która pełniła wartę przy pomniku. Na uroczystości obecne były również poczty sztandarowe, Oddział Przygotowania Wojskowego I Liceum Ogólnokształcącego w Hajnówce, a także mieszkańcy miasta Hajnówka.

Obchody rozpoczęły się przemową Wicemarszałka Senatu Macieja Żywno, który podziękował wszystkim zaangażowanym w przygotowanie uroczystości. Po uroczystym odśpiewaniu “Mazurka Dąbrowskiego” i wciągnięciu flagi państwowej na maszt głos zabrał Wiceminister Obrony Narodowej. Michał Wiśniewski odczytał również list od Mariusza Błaszczaka - Ministra Obrony Narodowej - „(…) Marszałek Józef Piłsudski to symbol nie tylko bohaterstwa, ale także mądrości w budowaniu niepodległego państwa, które po 123 latach zaborów powróciło na mapy świata. (…) Marszałek Piłsudski zajmuje szczególne miejsce w polskich dziejach, co za tym również idzie w naszych sercach. Godne upamiętnienie wielkiego Polaka, który swoimi czynami tworzył historię i umacniał niezwykle ważne wartości, jakimi są niepodległość i miłość do Ojczyzny jest naszym obowiązkiem. (…).

Jerzy Sirak – gospodarz miasta Hajnówka podziękował Fundacji Ekologiczne Forum Młodzieży za inicjatywę, która rozpoczęła procedurę przygotowania i budowy pomnika. Podziękowania skierował również w stronę osób i instytucji, które wsparły to działanie organizacyjnie i finansowo. Burmistrz przypomniał zebranym, iż spotkanie przy pomniku jest również hołdem złożonym przodkom hajnowskiej ziemi, którzy w przeszłości oddawali swoje życie i zdrowie za wolność niepodległej Rzeczypospolitej.

Marcelina Puchalska – Przewodnicząca Społecznego Komitetu Budowy Pomnika Marszałka Józefa Piłsudskiego w Hajnówce oraz oraz Prezes Fundacji Ekologiczne Forum Młodzieży podziękowała imiennie wszystkim zaangażowanym w budowę pomnika. Michalina Puchalska mówiła również o wielkich zasługach Józefa Piłsudskiego. - „Wydarzenie to, to nie tylko uroczystość historyczna, ale także moment refleksji nad naszym dziedzictwem i zobowiązaniami wobec przyszłych pokoleń. Niech ten pomnik będzie przypomnieniem o jedności, odwadze i umiłowaniu wolności – o wartościach, które Marszałek Piłsudski reprezentował i do których skutecznie dążył”.

Ceremoniał odsłonięcia pomnika poprzedziła modlitwa. Za tych, którzy oddali życie za naszą, wolność i za tych, którzy bronią naszych granic obecnie, modlili się: Ekscelencja Ks. Piotr Sawczuk Biskup Diecezji Drohiczyńskiej, Ekscelencja Paweł Biskup Hajnowski, ks. major Tomasz Wigłasz, Proboszcz parafii ewangelicko-augsburskiej w Białymstoku.

Odsłonięcia pomnika dokonali: Michał Wiśniewski - Wiceminister Obrony Narodowej, Jerzy Sirak - Burmistrz Miasta Hajnówka, Andrzej Józef Nowak - Dyrektor Regionalnej Dyrekcji Lasów Państwowych w Białymstoku, Ekscelencja ks. Piotr Sawczuk Biskup Diecezji Drohiczyńskiej, Ekscelencja Paweł Biskup Hajnowski, ks. major Tomasz Wigłasz Proboszcz Parafii ewangelicko-augsburskiej w Białymstoku, ks. dr Tomasz Duszkiewicz kapelan Leśników, Marcelina Puchalska - Przewodnicząca Komitetu Budowy Pomnika, Prezes Zarządu Fundacji Ekologiczne Forum Młodzieży, gen. Dariusz Łuczak- wiceprzewodniczący Społecznego Komitetu Budowy Pomnika.

Marcelina Puchalska i Hubert Łukasiewicz odczytali Akt Nadania, po którym nastąpiło uroczyste przekazanie pomnika Marszałka Józefa Piłsudskiego miastu Hajnówka. Akt Nadania odebrał Jerzy Sirak - Burmistrz Miasta Hajnówka.

Kolejnym punktem programu było odczytanie Apelu Pamięci i wystrzelenie salwy honorowej.

Poszczególne delegacje oddały hołd Marszałkowi Józefowi Piłsudskiemu.

Na zakończenie uroczystości 18 Białostocki Pułk Rozpoznawczy w Białymstoku zaprosił wszystkich zebranych na żołnierską grochówkę.

 

Historia powstania pomnika

Pomysłodawcą budowy pomnika jest Ekologiczne Forum Młodzieży, które w ramach swoich działań zajmuje się ochroną tradycji narodowych.

We wniosku, skierowanym do Burmistrza Miasta Hajnówka, zaproponowano lokalizację pomnika na skwerze im. Dr Dymitra Wasilewskiego, przy którym zaczyna się ul. Marszałka Józefa Piłsudskiego. W uzasadnieniu czytamy: „Postaci Marszałka nie trzeba przybliżać. Warto jednak podkreślić, że był bezsprzecznie twórcą niezależnego państwa polskiego, od 11 listopada 1918 r. Naczelnym Wodzem Armii Polskiej, Naczelnikiem Państwa, dwukrotnym Premierem, a także od 1920 r. pierwszym Marszałkiem Polski. Hajnówka i okolice były miejscem licznych zdarzeń w trakcie wojny polsko – bolszewickiej. 28 lipca 1920 r, w okolicach dworca kolejowego, miała miejsce bitwa 10 Pułku Ułanów z oddziałami bolszewickimi. Na przełomie sierpnia i września operowały tu: 2 Armia Wojska Polskiego pod dowództwem gen. Rydza – Śmigłego oraz 4 Armia pod dowództwem gen. Leonarda Skierskiego. We wrześniu kursował między Hajnówką a Czeremchą pociąg pancerny „Bartosz Głowacki”. W okolicach Hajnówki stacjonowały także w drugiej połowie lipca 1920 r. dwie eskadry 7 Dywizjonu Lotniczego. Józef Piłsudski przebywał w Hajnówce w dniach 22 – 23 września 1920 r, kierując osobiście działaniami wojsk polskich na froncie wschodnim. Mieszkał wówczas w salonce, stojącej na dworcu kolejowym. W okresie międzywojennym lokalna społeczność ufundowała Marszałkowi pomnik. Stanął w okolicy Placu Rezerwistów – miejsca lokalnych uroczystości patriotycznych - przy ul. 3 Maja. Badacz historii powiatu hajnowskiego Witold Tatarczyk w „Dziejach Hajnówki do 1944 roku” wskazuje, że pomnik Józefa Piłsudskiego stanął w Hajnówce naprzeciwko kuźni Mierzwińskiego. Podobne pomniki, fundowane w dowód wdzięczności za odzyskanie przez Polskę niepodległości, zostały postawione w Białowieży i Nowoberezowie. W Hajnówce żołnierze Marszałka spoczywają min. w rejonie wiaduktu kolejowego, przy ul. Białowieskiej. W nieoznaczonych mogiłach pochowane są tam zwłoki 12 żołnierzy z 1920 r. Bardziej znanym, dzięki godnemu upamiętnieniu miejscem, jest zbiorowa mogiła na Międzytorach. Pochowani są w niej polscy żołnierze, między innymi rozstrzelani przez cofające się w drugiej połowie sierpnia 1920 r. wojska bolszewickie. Uhonorowanie pomnikiem w Hajnówce Komendanta Józefa Piłsudskiego, będzie także oddaniem hołdu tym wszystkim jego podwładnym, spoczywającym najczęściej bezimiennie, na pobliskich cmentarzach.”

Pomysł postawienia pomnika, zgodnie z ZARZĄDZENIEM Nr 13/2023 Burmistrza Miasta Hajnówka z dnia 23 stycznia 2023 r. poddano konsultacjom społecznym, na których nie odnotowano głosów sprzeciwu.

Ideę postawienia pomnika poparła również Rada Miasta Hajnówka. W uzasadnieniu UCHWAŁY NR XLII/335/23 RADY MIASTA HAJNÓWKA z dnia 22 lutego 2023 r. czytamy: „Józef Klemens Piłsudski to jeden z ojców odbudowy niepodległego państwa polskiego i jego siły zbrojnej - Wojska Polskiego, wybitny polityk i dowódca, dzięki któremu Polska obroniła się w sierpniu 1920 roku przed bolszewicką nawałą. Rada Miasta Hajnówka pragnie oddać hołd jego pamięci udzielając wsparcia idei umieszczenia w przestrzeni publicznej miasta Hajnówki – na skwerze im. dr. Dymitra Wasilewskiego, pomnika Marszałka Józefa Piłsudskiego. Chylimy czoła przed Marszałkiem Józefem Piłsudskim, wielkim patriotą i mężem stanu, legendarnym wodzem I Brygady Legionów, Naczelnikiem Państwa i Wodzem Naczelnym Wojska Polskiego, dwukrotnym Premierem Rządu Polskiego. Postawa życiowa Marszałka Piłsudskiego i jego niezłomność w walce o niepodległość ojczyzny, a następnie zabiegi o umacnianie najważniejszych imponderabiliów i pozycji Polski na arenie międzynarodowej, stanowią wzór postaw patriotycznych i poświecenia dla dobra Rzeczypospolitej o których należy pamiętać i je umacniać w dzisiejszym życiu.”

W celu koordynacji prac nad budową Pomnika Marszałka Piłsudskiego w dniu 26 kwietnia 2023 r. został powołany Społeczny Komitet Budowy Pomnika Marszałka Józefa Piłsudskiego. W jego skład weszły następujące osoby:

• Marcelina Puchalska – Przewodnicząca Komitetu

• Dariusz Łuczak – Zastępca Przewodniczącej Komitetu

• Janusz Puch – Sekretarz

• Jerzy Sirak

• Ireneusz Kiendyś

• ks. Tomasz Duszkiewicz

• Roman Sadokierski

• Jerzy Charytoniuk

• Sławomir Golonko

• Mariusz Agiejczyk

• Hubert Łukasiewicz

Komitet został utworzony do czasu zakończenia realizacji w/w projektu oraz rozliczenia związanych z nim kosztów. Jego celem jest wspieranie Fundacji „Ekologiczne Forum Młodzieży” w pozyskiwaniu środków finansowych na budowę pomnika oraz innych wydatków związanych z tą inicjatywą, a także organizacja uroczystości odsłonięcia i poświęcenia pomnika.

Opis pomnika:

Pomnik został usadowiony na działkach o numerach ewidencyjnych: 1502/20, 1502/21, położonych przy ul. Aleksego Zina w Hajnówce. Wykonany jest z brązu jako odlew figury Józefa Piłsudskiego, podstawa natomiast z betonu obłożonego kamieniem naturalnym.

Parametry techniczne budowli:

• wymiar poziomy podstawy – 1,3 x 1,3 m
• wysokość podstawy od chodnika – 0,60 m
• wysokość pomnika z figurą – 2,66 m

Figura skierowana jest w kierunku budynku Urzędu Miasta. Wokół niego znajduje się chodnik o szerokości 2, 5 m. Zamontowano także oświetlenie podświetlające go w nocy. Na cokole umieszczono napis: „JÓZEF PIŁSUDSKI PIERWSZY MARSZAŁEK POLSKI”.

Projekt architektoniczno-budowlany: Pracownia Projektowa ArcheLine Tomasz Woszczenko

Projekt figury Marszałka: Fundacja Ekologiczne Forum Młodzieży

Kierownik projektu: Mikołaj Nieścieruk

Wykonawcy: Przedsiębiorstwo Usług Komunalnych w Hajnówce, Firma „Najbard” Andrzej Bałło Bielsk Podlaski.

Sponsorzy Pomnika:

• Fundacja Ekologiczne Forum Młodzieży, Białystok
• Nadleśnictwo Augustów
• Firma Operator Gazociągów Przesyłowych GAZ-SYSTEM s.a., Warszawa
• Nadleśnictwo Bielsk Podlaski
• Nasycalnia Podkładów w Czeremsze
• Firma Masterpress Waldemar Zdrodowski, Białystok
• Firma ASTAWA, Stanisław Łuniewski, Białystok
• Nadleśnictwo Żednia
• Kompania Piwowarska, Jacek Winiarski
• Firma Pronar, Narew
• Zakłady Maszynowe Hamech, Hajnówka
• Przedsiębiorstwo Usług Komunalnych w Hajnówce
• Firma "Najbard" Andrzej Bałło, Bielsk Podlaski,
• Mikołaj Nieścieruk,
• Tomasz Woszczenko
• Pan generał Dariusz Łuczak, Narew
• Firma Keraj Logistics w Hajnówce
• Pan Ryszard Pater, Hajnówka
• PSS Społem w Hajnówce

Emilia Rynkowska